Bijwerkingen van hemodialyse

Krijg jij klachten en last van bijwerkingen door hemodialyse? Bespreek deze én andere gevolgen van dialyse met je nefroloog. Zeker als je nieuwe klachten krijgt, of als bestaande klachten verergeren.

Na de start van hemodialyse gaan de nieren verder achteruit. Ze maken dan steeds minder urine aan. Soms maken de nieren helemaal geen urine meer. Je plast dan (bijna) niet meer.

Pal na de hemodialyse kan lage bloeddruk ontstaan. Je kunt daardoor onwel worden. Dit komt weinig voor. Het is alleen niet verstandig om auto te rijden na een hemodialysebehandeling. Lees daarover meer op Gevolgen van dialyse voor dagelijks leven. 

Sommige mensen voelen zich vlak na de hemodialyse zieker dan ervoor. Dat heet een dialysekater. Dit komt doordat de samenstelling van het bloed erg verandert tijdens dialyse. En doordat de bloeddruk omlaag gaat; je merkt dit aan gapen, sufheid, zweten of een licht gevoel in het hoofd. Je kunt ook misselijk worden en overgeven.

Tegenwoordig komen dialysekaters minder vaak voor dan vroeger, vanwege een nieuwe techniek: hemodiafiltratie. Daarbij schommelt de bloeddruk minder.

Een dialysekater komt ook minder voor bij mensen die vaker en langer hemodialyseren (dan 3 keer per week 4 uur). De hoeveelheden afvalstoffen en vocht kunnen dan minder hoog oplopen tussen 2 dialyses in. Daardoor is de schommeling in bloedwaarden en vocht minder groot.

Als je (bijna) niet meer plast, kan vochtophoping (oedeem) ontstaan. Het zout en vocht dat je binnenkrijgt, blijft dan in het lichaam. Dit geeft zwellingen rond de ogen, dikke voeten en enkels. Vochtophoping zorgt ook voor hoge bloeddruk. En voor kortademigheid als vocht ophoopt in de longen. Vochtophoping is verder belastend voor het hart. 

Om vochtophoping te voorkomen, krijgen veel mensen die hemodialyseren een dieet- en vochtbeperking. Dat betekent dat je weinig zout mag eten en beperkt mag drinken (en vocht binnen mag krijgen via eten). Houd je alsnog te veel vocht vast? Dan moet je misschien vaker dialyseren. Ook mag je misschien nog minder drinken of krijg je plastabletten of geïsoleerde ultrafiltratie (een vorm van dialyse om extra vocht te verwijderen).

Een vochtbeperking kan zorgen voor dorst. Dit verschilt per persoon. Dorst wordt ook beïnvloed door onder andere medicijnen, hoeveel zout je eet, zweten en een droge mond. Ook hoge bloedglucose (bloedsuikers) bij diabetes kan voor dorst zorgen. Bespreek met je nefroloog of diëtist wat je kunt doen tegen je dorstgevoel en maak gebruik van de tips in het onderstaande artikel.

Veel mensen met ernstige nierproblemen hebben al last van jeuk. Bij hemodialyse kan de jeuk erger worden. Krabben helpt niet. Vaak maakt krabben de jeuk zelfs erger. Door het krabben komen stoffen vrij die jeuk opwekken. Je arts zal nagaan wat mogelijk de oorzaak is van de jeuk. Soms is er iets aan te doen. Maar meestal is jeuk niet (goed) te behandelen. Dan is het zaak om er goed mee om te leren gaan.

Hemodialyse filtert de bouwstenen van eiwitten (aminozuren) uit het bloed. Ook verlies je vitamines tijdens de dialyse. Dat kan leiden tot klachten, zoals minder lichamelijke conditie en minder weerstand (meer vatbaarheid voor ziekte).

Daarom heb je na de start van de dialysebehandeling andere voeding nodig dan daarvoor. Je hebt vooral meer eiwit nodig. Mensen die dialyseren krijgen ook 1 tablet multivitaminen per dag.

Iedereen met chronische nierschade heeft een grotere kans op ontstekingen (infecties). Bij hemodialyse is de kans op infecties nog groter. Bij hemodialyse kunnen bacteriën bij het aanprikken een ontsteking veroorzaken. Daarom is hygiëne bij dialyse erg belangrijk. Er moet zo schoon mogelijk worden gewerkt. Ook krijgen jij en het personeel van de dialyse-afdeling een inenting tegen hepatitis B (leverontsteking). Dialysepatiënten hebben ook een iets verhoogde kans op hepatitis C. Tegen deze infectie bestaat geen inenting.

Vermoeidheid komt veel voor bij mensen met nierfalen. De vermoeidheid kan meerdere oorzaken hebben. De arts zal nagaan of de vermoeidheid te verhelpen is. Zo nodig krijg  je hulp om beter om te gaan met vermoeidheid.

Vaak stoppen dialysepatiënten met sport en andere vormen van lichaamsbeweging, omdat ze vermoeid zijn. Maar blijven sporten of bewegen bij dialyse is belangrijk. Een goede conditie helpt om de zware behandeling vol te houden, om te ontspannen en emotioneel fit te blijven. Op veel dialyseafdelingen staan speciaal ontworpen dialysefietsen. Je kunt dan tijdens de hemodialyse trainen.

Bloedarmoede ontstaat vaak al bij ernstige nierschade, nog voordat dialyse is gestart. Hemodialyse kan dit erger maken. Bij elke hemodialysebehandeling gaat namelijk een beetje bloed verloren. Dat komt doordat er een beetje bloed achterblijft in het filter van de dialysemachine. En doordat er tijdens de dialyse wat rode bloedcellen kapotgaan. Bloedarmoede wordt behandeld met medicijnen die de aanmaak van rode bloedcellen stimuleren.

De zenuwen kunnen beschadigd raken door ophoping van afvalstoffen. Dat gebeurt vooral in de uiteinden van de zenuwen, zoals in de handen en voeten. Dit heet zenuwpijn of neuropathie. Als het op meerdere plekken in het lichaam gebeurt, heet het polyneuropathie. Je kunt klachten krijgen als een doof gevoel, prikkelingen, een veranderd gevoel en pijn. 

Zenuwpijn is moeilijk te behandelen. Behandelingen werken bij sommige mensen wel, maar bij anderen niet. Een belangrijk onderdeel van de behandeling van zenuwpijn is het leren omgaan met de klachten. De nefroloog kan je zo nodig verder verwijzen.

Je wordt op de dialysemachine aangesloten via een shunt of een katheter. Het komt veel voor dat er een probleem ontstaat met zo'n aansluiting. Daarom is het belangrijk dat je de shunt of katheter regelmatig controleert en goed verzorgt.

Hemodialyse beperkt nogal eens de mogelijkheden om van seks en intimiteit te genieten. Zowel bij mannen als bij vrouwen. 

Klachten die ontstaan door nierfalen, blijven vaak als je hemodialyseert. Dat komt doordat hemodialyse maar voor een deel de werking van de nieren kan overnemen. Hemodialyse kan die klachten ook erger maken.
 

Deel je ervaringen

Het kan helpen om je ervaringen te bespreken met andere dialysepatiënten. Zij kunnen jou steunen en hebben misschien praktische tips. Je kunt bijvoorbeeld een gesprek starten in de gespreksgroep over hemodialyse.