De nieren hebben veel verschillende taken. Ze verwijderen onder andere afvalstoffen en overtollig vocht uit het lichaam. Deze stoffen verlaten het lichaam via de urine. Verder regelen de nieren onder meer de bloeddruk, zijn ze nodig voor de aanmaak van rode bloedcellen en een goede werking van vitamine D. Een goede nierfunctie is ook belangrijk voor groeien in de lengte.

Lees waar de nieren zitten en wat ze doen.

Oorzaak van nierproblemen bij kinderen

Nierproblemen kunnen veel verschillende oorzaken hebben. Bij kinderen zijn de meest voorkomende oorzaken:

een aangeboren afwijking aan de nieren of urinewegen
een erfelijke nierziekte

Het is afhankelijk van de oorzaak hoe het verder gaat. Bij sommige nierziekten zijn de nierproblemen tijdelijk. De nieren gaan misschien beter werken na de behandeling. Vaak blijven de nieren wel kwetsbaar. Maar bij veel nieraandoeningen is er geen kans op herstel. De nierfunctie blijft slechter dan normaal. Dit heet chronische (ook wel: langdurige of blijvende) nierschade.

aangeboren afwijking aan nieren of urinewegen

Bij de aanleg en ontwikkeling van de nieren tijdens de zwangerschap kan iets misgaan. Het kind wordt dan geboren met een nierafwijking. Direct na de geboorte kunnen er dan al gezondheidsproblemen ontstaan. Zeker als het om beide nieren gaat.

Er kunnen ook problemen met de nieren ontstaan als de urinewegen (blaas, urineleiders en plasbuis) niet goed zijn aangelegd. De urine wordt dan niet goed afgevoerd. De urine hoopt zich op en oefent druk uit op de nieren. Dat heeft weer invloed op de werking van de nieren.

4 van de 10 kinderen met chronische nierschade hebben een aangeboren afwijking aan de nieren of urinewegen. Er bestaan veel verschillende afwijkingen. Voorbeelden zijn:

hydronefrose
reflux
UPJ-stenose
urethrakleppen (alleen bij jongens)

Een verzamelnaam voor deze aangeboren afwijkingen is CAKUT. Dat is de afkorting voor de Engels term ‘congenital anomalies of the kidney and urinary tract’.

erfelijke nierziekte

Sommige nierziekten zijn erfelijk. Dat betekent dat de aanleg of de oorzaak in de genen (het erfelijk materiaal) zit. Soms gaan deze ziekten over van ouder op kind. Maar het kan ook dat de ziekte niet in de familie voorkomt.

De meeste erfelijke nierziekten zijn zeldzaam. Dat betekent dat er maar weinig andere kinderen zijn die dezelfde ziekte hebben als jouw kind. Voorbeelden van erfelijke ziekten zijn:

nefronoftise
syndroom van Alport
autosomaal dominante polycysteuze nierziekte (ADPKD)

Maar er zijn veel meer erfelijke nierziekten.

Met vragen over erfelijkheid kun je altijd terecht bij je huisarts of medisch specialist. Die kan jou eventueel doorsturen naar een centrum voor erfelijkheidsonderzoek. Daar kun je laten onderzoeken of jij een erfelijke ziekte hebt, en of jij de ziekte kunt doorgeven aan jouw kind. Je krijgt dan adviezen en uitleg van een arts die hierin is gespecialiseerd: een klinisch geneticus.

andere nierziekten

Er zijn nog verschillende andere aandoeningen die problemen met de nieren kunnen veroorzaken. Vaak zijn dit ziektes waarbij het afweersysteem niet goed werkt en de
nieren aanvalt. We noemen dit auto-immuun ziektes. Er zijn verschillende soorten
auto-immuun ziektes die nierproblemen kunnen veroorzaken. Soms blijft de oorzaak van de nierziekte onduidelijk. Bij het nefrotisch syndroom bijvoorbeeld, is vaak niet bekend wat precies de oorzaak is. Toch zijn ook voor deze nierziekte verschillende
behandelingen mogelijk. Je arts kan hier meer over vertellen.

Klachten van nierschade bij kinderen

Als de nieren niet goed werken, kunnen veel verschillende klachten ontstaan. Om welke klachten het precies gaat, verschilt per kind. Het kan ook zijn dat je kind klachten heeft die horen bij de oorzaak. Zoals moeite met plassen bij urethrakleppen.

In het begin zijn er meestal geen (of weinig) klachten. Je arts ziet dan aan de bloeduitslagen
dat je kind een nierprobleem heeft, maar zelf merkt het daar nog niets van. Vaak ontstaan pas klachten als nieren voor minder dan 30 procent werken. De nierschade die dan al is ontstaan, gaat niet meer weg. Bij acuut nierfalen ontstaan wel direct klachten. Je kind kan dan pijn hebben, koorts krijgen of zich ziek voelen.

Klachten die alleen bij kinderen voorkomen

groeiachterstand

Kinderen met een nieraandoening kunnen soms slechter groeien dan andere kinderen. Dat komt doordat de nieren niet goed werken. Er blijven dan stoffen in het bloed achter die de werking van groeihormoon remmen.

Ook kost een chronische ziekte het lichaam veel energie. Dit gaat ten koste van de energie om te groeien. Verder eten sommige kinderen met een nierziekte erg slecht. Ze krijgen dan niet genoeg energie binnen om goed te groeien.

Er zijn nog meer factoren die een rol kunnen spelen. Het lichaam moet bijvoorbeeld ook over voldoende vocht en zout kunnen beschikken. Hoe jonger het kind is bij het begin van de nieraandoening, hoe groter de kans op een groeiachterstand.

Lees meer over groeiachterstand door chronische nierschade >

ernstige botproblemen

De nieren zorgen voor sterke botten. Dit doen ze door de hoeveelheid calcium, fosfaat en vitamine D in het bloed te regelen. Als de nieren niet meer goed werken, raakt het evenwicht tussen deze stoffen verstoord. De botten verzwakken dan en er is meer kans op botproblemen. Bij kinderen zijn de gevolgen ernstiger dan bij volwassenen, omdat kinderen nog in de groei zijn. Kinderen kunnen te maken krijgen met pijnklachten, groeistoornissen, afwijkende beenstand (O-benen of X-benen) en botbreuken.

achterstand in ontwikkeling

Kinderen met een nieraandoening lopen soms achter in hun ontwikkeling. Ze kunnen soms bijvoorbeeld later gaan kruipen of lopen dan leeftijdsgenoten. Hiervoor kunnen meerdere oorzaken zijn:

Sommige kinderen verblijven bijvoorbeeld lang en vaak in het ziekenhuis. Daardoor kunnen ze zich minder goed ontwikkelen en als ze wat ouder zijn, missen ze hierdoor ook veel school.
Door de hoge concentratie van afvalstoffen in het bloed kan een kind last krijgen van vermoeidheid en concentratieproblemen. Dat heeft invloed op de leerprestaties, net als de ziekte zelf.
Soms is het nierprobleem onderdeel van een ziekte die ook andere organen beïnvloedt, zoals de hersenen. De achterstand in ontwikkeling wordt dan niet veroorzaakt door de nieren, maar door de onderliggende ziekte.

Behandeling bij kinderen van nierproblemen

De behandeling van chronische nierschade bestaat meestal uit een dieet en/of medicijnen. Bij sommige kinderen is (uiteindelijk) ook dialyse of een niertransplantatie nodig.

Behandeling van nierschade bij kinderen

Welke behandelingen zijn er voor kinderen met nierproblemen?

Ontwikkeling en groei van nieren

Rond de 20e dag van de zwangerschap beginnen de nieren zich te ontwikkelen. Bij de geboorte zijn ze zo’n 4,5 centimeter groot. Na de geboorte groeien de nieren door.

Sommige kinderen worden geboren met een afwijking aan de nieren. Ook zijn er kinderen met een afwijking aan de urinewegen, wat weer kan leiden tot nierproblemen. Vaak wordt al tijdens de zwangerschap duidelijk dat er een afwijking is. De afwijking is dan meestal te zien op de 20 weken echo.

Ontwikkeling en groei van de nieren

De nieren ontwikkelen zich al vroeg in de zwangerschap.

Informatie voor kinderen

Wil je je kind uitleg geven over wat er gebeurt als de nieren niet meer goed werken? Op internet vind je informatie die speciaal voor kinderen is ontwikkeld.

Informatie voor kinderen over nierschade

Informatie speciaal voor kinderen