Selecteer de tekst die je wilt vertalen en kies 'Vertalen'. Kies vervolgens de gewenste taal. Je kunt de vertaalde tekst beluisteren of lezen.

Zwakke botten door nierschade

Laatste update, 24 juni 2025

Als de nieren niet goed werken, kunnen de botten zwakker worden. Daardoor is er meer kans op botbreuken.

In het kort

  • De nieren zorgen ervoor dat de botten sterk blijven.
  • Als je nieren niet goed werken, kunnen de botten zwakker worden.
  • Daardoor hebt je meer kans op botbreuken.
  • Mogelijke behandeling bestaat uit meer bewegen of medicijnen voor stevige botten.
  • Welke behandeling je krijgt, hangt af van de oorzaak.

Voor sterke botten zijn de volgende stoffen nodig:

  • calcium
  • fosfaat
  • vitamine D
  • bijschildklierhormoon PTH

De nieren zorgen voor de juiste hoeveelheid van deze stoffen in het lichaam. Bij nierschade lukt dat niet meer. Daardoor verzwakken de botten. Dit heet renale osteodystrofie.

Wat merk je van zwakke botten?

In het begin merk je niet dat de botten zwakker worden. Maar op de lange duur heb je meer kans op botbreuken. Het duurt langer voor de breuken helen. Ook kun je pijn in de botten krijgen. Bij kinderen komen groeistoornissen en afwijkingen aan het skelet voor.

Waarom verzwakken je botten bij nierschade?

Er zijn verschillende oorzaken voor het verzwakken van de botten.

  • De hoeveelheid calcium, fosfaat en bijschildklierhormoon (PTH) in het lichaam verandert.
  • De nieren kunnen vitamine D niet meer bewerken.
  • Bepaalde medicijnen hebben invloed op de botsterkte, zoals maagzuurremmers.

meer over calcium, fosfaat en PTH

Calcium (kalk) en fosfaat zorgen samen voor stevige botten. Beide stoffen krijg je binnen via de voeding. Bij nierschade gaat er iets mis met de hoeveelheid calcium en fosfaat.

  • Via je voeding krijg je een grote hoeveelheid fosfaat binnen. Gewoonlijk halen de nieren het overtollige fosfaat uit je bloed. Dat plas je uit. Maar beschadigde nieren kunnen dat niet goed meer. Daardoor blijft er te veel fosfaat achter in je lichaam.
  • Veel nierpatiënten hebben een lage hoeveelheid calcium in het bloed. Dit komt onder andere doordat er te weinig actief vitamine D is (zie hieronder). Daarnaast bindt een deel van het calcium aan het fosfaat in het bloed.
  • Omdat er zo weinig calcium is, gaan de bijschildklieren meer parathyreoïd hormoon (PTH, ook wel: parathormoon) aanmaken. Dat zorgt ervoor dat de hoeveelheid calcium in het bloed weer omhooggaat. Het PTH doet dit onder andere door botweefsel af te breken, om daar calcium uit te halen. Daardoor verzwakken de botten.

Risico op hart- en vaatziekten

Bij chronische nierschade zit er meer fosfaat en PTH in het bloed. Deze stoffen zorgen ervoor dat er afzetting van calcium en fosfaat plaatsvindt in de wanden van de bloedvaten. Hierdoor worden de bloedvaten stugger en neemt het risico op hart- en vaatziekten toe.

meer over vitamine D

Vitamine D zorgt ervoor dat het lichaam calcium kan opnemen. Vitamine D wordt aangemaakt in de huid onder invloed van zonlicht. Via de voeding krijg je ook een beetje vitamine D binnen.

De nieren zetten vitamine D om tot actief vitamine D. Pas daarna kan het lichaam calcium opnemen.

Beschadigde nieren kunnen vitamine D niet meer goed bewerken. Er ontstaat dan een tekort aan actief vitamine D. Het lichaam is niet meer goed in staat om calcium op te nemen. De hoeveelheid calcium is al gedaald door de grote hoeveelheid fosfaat, maar daalt nog verder. Het lichaam reageert op het tekort aan calcium door meer parathyreoïd hormoon (PTH) aan te maken (zie hierboven).

Behandeling van zwakke boten

De behandeling start al voordat de botten echt verzwakt zijn. De arts meet de hoeveelheid fosfaat, calcium, PTH en vitamine D in je bloed. De arts kan dan zien of er afwijkende waarden zijn. Ook kan de arts je botdichtheid laten meten. Dit gebeurt met een speciale scanner.

Daarna beslist de arts of behandeling nodig is. Hierbij houdt hij of zij rekening met jouw persoonlijke situatie.

veel bewegen

Naast de medische behandeling is het heel belangrijk om lichamelijk actief te blijven. Dat is voor botten het allerbeste medicijn. Probeer ook te blijven bewegen als je je erg ziek voelt of in het ziekenhuis bent opgenomen. Het is altijd mogelijk om een klein beetje te bewegen, bijvoorbeeld door af en toe even uit bed te komen of oefeningen op bed te doen. Dat is beter dan alleen maar op bed liggen.

dieet

Een speciaal dieet kan ervoor zorgen dat je minder fosfaat binnenkrijgt. Daarmee kun je zelf voorkomen dat je botten verzwakken. Bij het dieet krijg je begeleiding van een diëtist.

Alles over fosfaat en voeding >

medicijnen

Als het dieet te weinig effect heeft, schrijft de arts medicijnen voor. Dit is bijna alleen nodig bij mensen die dialyseren. De medicijnen heten fosfaatbinders. Hiernaast schrijft de arts vaak ook vitamine D voor.

Alles over medicijnen voor stevige botten >

Onze deskundigen dragen bij aan betrouwbare informatie.

Job Huussen, nefroloog

Frans van Ittersum, nefroloog

Paul van der Boog, nefroloog

Gerjan Navis, internist-nefroloog

Neelke van der Weerd, internist-nefroloog

Richtlijn Ontwikkelaars,

Waarom werken we samen met deskundigen?