Als je nieren niet goed werken, kunnen de botten zwakker worden. Daardoor heb je meer kans op botbreuken. Voldoende bewegen helpt je botten sterk te houden. Ook medicijnen voor stevige botten kunnen helpen.
Medicijnen voor stevige botten
Laatste update, 25 juni 2025Door nierschade kunnen de botten zwak worden. Soms zijn medicijnen nodig om dit te voorkomen.
Medicijnen die de botten verstevigen
Verschillende soorten medicijnen helpen de botten stevig te houden:
- fosfaatbinders
- vitamine D
- cinacalcet
Fosfaatbinders
Fosfaat (ook wel: fosfor) is een mineraal dat in je voeding zit. Je lichaam heeft het onder meer nodig voor sterke botten. Je nieren zorgen ervoor dat je fosfaat ook weer uitplast. Maar bij ernstige nierschade lukt dit niet goed meer. Er blijft dan te veel fosfaat achter in het lichaam. Dat kan zorgen voor zwakkere botten. Ook kunnen problemen ontstaan met hart en bloedvaten.
Fosfaatbinders helpen dit te voorkomen. Deze medicijnen binden fosfaat aan zich, in je maag en darmen. Daardoor komt er minder fosfaat in je bloed en kan het fosfaatgehalte niet zo hoog oplopen. Het gebonden fosfaat poep je uit.
Wanneer krijg je fosfaatbinders?
Heb je matig tot sterk verhoogd risico op nierfalen en hart- en vaatziekten, dan meet je arts jaarlijks de hoeveelheid fosfaat in je bloed. Is het fosfaat te hoog? Dan moet je een eiwitbeperkt dieet volgen. Je krijgt dan minder fosfaat binnen. Zo breng je het fosfaatgehalte zelf omlaag. Werkt dit niet voldoende? Dan kan je arts fosfaatbinders voorschrijven.
In de praktijk gebeurt dit alleen bij mensen met nierfalen.
meest voorgeschreven fosfaatbinders
- calciumacetaat/magnesiumcarbonaat - merknaam:Osvaren
- ferrioxidesaccharaat - merknaam: Velphoro
- lanthaancarbonaat - merknaam: Fosrenol
- sevelameer - merknaam: Renagel, Renvela, Sevelameer
adviezen voor het innemen fosfaatbinders
Fosfaatbinders zijn er in verschillende vormen: als capsule, tablet, kauwtablet en poeder. Overleg met de arts wat je het prettigst vindt om in te nemen.
- Neem een fosfaatbinder in vlak voor of tijdens de maaltijd. (Het is afhankelijk van de soort welk moment het beste is.) Het medicijn komt dan tegelijkertijd met het voedsel in de darmen. Daardoor kan het medicijn het meeste fosfaat binden.
- Bij eiwitrijke (dus ook fosfaatrijke) maaltijden zijn meer fosfaatbinders nodig dan bij eiwitarme maaltijden. Houd hier rekening mee, als je de maaltijden over de dag verdeelt. Denk ook aan eiwitrijke tussendoortjes, zoals een beker melk voor het slapengaan of een cracker met kaas in de loop van de ochtend. De diëtist geeft hier uitleg over.
- Als je niet eet, hoef je ook geen fosfaatbinders in te nemen.
- Ben je vergeten het medicijn in te nemen? Je hoeft dat dan niet alsnog te doen. Neem pas weer een fosfaatbinder als je een maaltijd of tussendoortje met fosfaat eet.
De diëtist bespreekt ook met je wanneer en hoe jij de fosfaatbinders het beste kunt innemen.
bijwerkingen van fosfaatbinders
De meest voorkomende bijwerkingen zijn maag- en darmklachten, zoals:
- misselijkheid
- verstopping of diarree
- overgeven
- zure oprispingen
- winderigheid
Fosfaat en voeding
Wat heeft fosfaat met de nieren te maken?
Vitamine D
Gezonde nieren zetten vitamine D om in actief vitamine D. Daardoor kan je lichaam goed calcium en fosfaat opnemen. En die zijn nodig voor sterke botten. Bij chronische nierschade lukt dit niet goed meer. Er kan een tekort aan actief vitamine D ontstaan. Daardoor neemt je lichaam minder calcium en fosfaat op. Ook stijgt de hoeveelheid van een bepaald hormoon: PTH (parathyreoïd hormoon). Dit kan je botten aantasten.
Om dit te voorkomen, kan je arts actief vitamine D voorschrijven. Je slikt dan vitamine D dat al actief is. In de meeste middelen zit een combinatie van actief vitamine D en gewoon vitamine D.
tablet, drankje of infuus
Er zijn veel verschillende manieren om vitamine D toe te dienen: via een tablet of drank, capsules, injectiees of een infuus. Elke vorm heeft zijn eigen voordelen en nadelen. Overleg met je arts over de mogelijkheden.
meest voorgeschreven vitamine D-middelen
- alfacalcidol - merknamen: Alfacalcidol, Etalpha
- calcitriol - merknaam: Rocaltrol
- colecalciferol - merknamen: Cholecalciferol, Colecalciferol, D-Cura, Devaron, Divisun, Dynavit D3
- dihydrotachysterol - merknaam: Dihydral
- paricalcitol - merknamen: Paricalcitol, Zemplar
bijwerkingen van vitamine D
Een mogelijke bijwerking is dat de hoeveelheid calcium in het bloed te hoog wordt. Je kunt dan klachten krijgen als jeuk, huiduitslag en maag- en darmklachten. Maar dit komt maar weinig voor.
vitamine D na niertransplantatie
Na een niertransplantatie krijg je medicijnen tegen afstoting van de donornier. Sommige van deze medicijnen hebben invloed op de botten. Je botten zijn waarschijnlijk al broos geworden door de nierschade, en door de medicijnen kunnen ze dan nog verder verzwakken (osteoporose of botontkalking). Het risico op osteoporose hangt samen met je medicijnen, de dosis en je leeftijd.
Je kunt zelf veel doen om de botten sterk te houden na een niertransplantatie. Het is bijvoorbeeld belangrijk dat je voldoende beweegt.
De arts beoordeelt of het nodig is om daarnaast extra vitamine D en calcium te slikken. Hiervoor kijkt de arts naar je medicijnen, de dosis en je leeftijd. Eventueel kan je arts een DXA-scan laten maken. Een speciaal röntgenapparaat meet dan de dichtheid van je botten. Hoe lager de dichtheid, hoe meer kans op botbreuken.
bijwerkingen van cinacalcet
In het begin kun je last hebben van misselijkheid en overgeven. Deze bijwerkingen verdwijnen als je lichaam aan het medicijn gewend is.
Het medicijn werkt het best als je ze tijdens of vlak na de maaltijd inneemt. Je krijgt dan ook minder snel last van misselijkheid.
Bijwerkingen bespreken
Bekijk een overzicht van de bijwerkingen in de bijsluiter of op de websites hieronder. Bespreek bijwerkingen altijd met de arts of apotheker. Zeker als je er veel last van hebt. Vaak is er iets aan te doen.
Onze deskundigen dragen bij aan betrouwbare informatie.
Harm Geers, apotheker
Richtlijn Ontwikkelaars,